威妥瑪拼音（英文：Wade-Giles system），習慣稱作威妥瑪拼法或威瑪式拼音、韋氏拼音、威翟式拼音，是一套用於拼寫中文國語的羅馬拼音系統。19世紀中葉由英國人威妥瑪（Thomas Francis Wade）發明，後由翟理斯（Herbert Allen Giles）完成修訂，並編入其所撰寫的漢英字典。
基本介紹
- 中文名：威妥碼
- 外文名：Wade-Giles system
- 發明時間：19世紀中葉
- 慣稱：作威妥瑪拼法或威瑪式拼音
- 別稱：韋氏拼音、威翟式拼音
- 發明人：英國人威妥瑪
簡介,歷史,套用,香港地區,比較,
簡介
威妥瑪拼音係為20世紀中文主要的音譯系統。1979年以前，威妥瑪拼音更是廣泛地被運用於英文標準參考資料與所有有關中國的書籍當中。儘管至今為止，絕大多數的威妥瑪拼音套用都已被漢語拼音所取代，還是仍有部份區域（尤其是台灣當局部分地區），以威妥瑪拼音拼寫。
歷史
威妥瑪拼音是英國劍橋大學首位中文講師威妥瑪在中國期間所創造的、以拉丁字母拼寫拼讀漢字的方法。威妥瑪並在1867年以英文出版了第一本漢語課本——《語言自邇集》。隨後在1912年，由英國派遣至中國的外交官翟理斯完成了此系統的修訂。
套用
在套用上，威妥瑪拼法主要用於漢字的讀音標註、中國地理名稱和華人人名翻譯。中國大陸地區自1950年代以後，隨著漢語拼音方案的廣泛推廣，威妥瑪拼法已停止使用，但在台灣仍被廣泛使用。台灣當局自2003年開始推行以通用拼音為主的統一譯音政策，開始建議（但非強制）台灣公民在“護照”上的英文譯名方面使用通用拼音之前，台灣當局外事部門是以威瑪拼音作為譯名標準，也因此大部分台灣人的姓名以及縣市地名英譯，皆採用此拼寫法。
縱然漢語拼音已躍升為國際中文交流的通用標準，許多過去已廣泛使用並成為英文單字的國語詞句，仍時以威妥瑪拼音的方式出現，例如：功夫（Chinese Kungfu）、清明節（Chingming Festival）、宮保雞丁（Kungpao Chicken）、蔣介石(Chiang Kai-shek等等。
許多華人地區的羅馬地名都使用這種拼法，如台北（Taipei）、台中（Taichung）與高雄（Kaohsiung）等；而中國大陸部份城市與省份則曾經使用以威妥瑪拼音為基礎、依地區方言及古代發音修改而成的郵政式拼音拼寫地名，例如：廣州（Kwangchow，威妥瑪拼音為：Kuangchou）、北京（Peking，威：Peiching）與南京（Nanking，威：Nanching）等。雖然中國大陸已經廢棄這套拼音辦法，但是不少著名機構與歷史悠久的學府仍然保留舊有的名稱，如青島啤酒(Tsingtao Beer)、清華大學(Tsinghua Univ.)等。
香港地區
香港這種叫“港式威妥碼”拼法（或粵式威妥碼）。以港音（粵語）發音為拼寫基準，威妥碼拼法為形式。
港澳台根本不賣漢語拼音的賬，因為漢語拼音出來得晚，而且缺點十分多。
就象這幾個聲母“zh,sh,c,ü等等……”
這個“ZH”聲母外國人發不來的；“SH”他們也發不來，他們會發成漢語聲母“X”的音；“C”他們也不會發，他們發“C”是漢語聲母“K”的音；這個“ü”在一些字母語系裡並沒有這個韻母。
所以從某種角度來看， “威妥碼”式拼音更容易讓外國人拼寫發音。
“香港”的這個“HONG KONG”和九龍的這個“KOWLOON”就是當時英國人根據當地居民發音寫的。
比較
各種拼音系統比較表
Zhuyin Wade-Giles MPS2 Yale Tongyong Pinyin Hanyu Pinyin Gwoyeu Romatzyh
注音 韋式 注音二式 雅禮 通用拼音 漢語拼音 國語 羅馬字 第一聲 第二聲 第三聲 第四聲
BPMF Wade-Giles MPS II Yale Tongyong Hanyu Gwoyeu Romatzyh
ㄚ a a a a a a ar aa ah
ㄞ ai ai ai ai ai ai air ae ay
ㄢ an an an an an an arn aan ann
ㄤ ang ang ang ang ang ang arng aang anq
ㄠ ao au au ao ao au aur ao aw
ㄓㄚ cha ja ja jha zha ja jar jaa jah
ㄔㄚ ch`a cha cha cha cha cha char chaa chah
ㄓㄞ chai jai jai jhai zhai jai jair jae jay
ㄔㄞ ch`ai chai chai chai chai chai chair chae chay
ㄓㄢ chan jan jan jhan zhan jan jarn jaan jann
ㄔㄢ ch`an chan chan chan chan chan charn chaan chann
ㄓㄤ chang jang jang jhang zhang jang jarng jaang janq
ㄔㄤ ch`ang chang chang chang chang chang charng chaang chanq
ㄓㄠ chao jau jau jhao zhao jau jaur jao jaw
ㄔㄠ ch`ao chau chau chao chao chau chaur chao chaw
ㄓㄜ che je je jhe zhe je jer jee jeh
ㄔㄜ ch`e che che che che che cher chee cheh
ㄓㄟ chei jei jei jhei zhei jei jeir jeei jey
ㄓㄣ chen jen jen jhen zhen jen jern jeen jenn
ㄔㄣ ch`en chen chen chen chen chen chern cheen chenn
ㄓㄥ cheng jeng jeng jheng zheng jeng jerng jeeng jenq
ㄔㄥ ch`eng cheng cheng cheng cheng cheng cherng cheeng chenq
ㄐㄧ chi ji ji ji ji ji jyi jii jih
ㄑㄧ ch`i chi chi ci qi chi chyi chii chih
ㄐㄧㄚ chia jia jya jia jia jia jya jea jiah
ㄑㄧㄚ ch`ia chia chya cia qia chia chya chea chiah
ㄐㄧㄤ chiang jiang jyang jiang jiang jiang jyang jeang jianq
ㄑㄧㄤ ch`iang chiang chyang ciang qiang chiang chyang cheang chianq
ㄐㄧㄠ chiao jiau jyau jiao jiao jiau jyau jeau jiaw
ㄑㄧㄠ ch`iao chiau chyau ciao qiao chiau chyau cheau chiaw
ㄐㄧㄝ chieh jie jye jie jie jie jye jiee jieh
ㄑㄧㄝ ch`ieh chie chye cie qie chie chye chiee chieh
ㄐㄧㄢ chien jian jyan jian jian jian jyan jean jiann
ㄑㄧㄢ ch`ien chian chyan cian qian chian chyan chean chiann
ㄓ chih jr jr jhih zhi jy jyr jyy jyh
ㄔ ch`ih chr chr chih chi chy chyr chyy chyh
ㄐㄧㄣ chin jin jin jin jin jin jyn jiin jinn
ㄑㄧㄣ ch`in chin chin cin qin chin chyn chiin chinn
ㄐㄧㄥ ching jing jing jing jing jing jyng jiing jinq
ㄑㄧㄥ ch`ing ching ching cing qing ching chyng chiing chinq
ㄐㄧㄡ chiu jiou jyou jiou jiu jiou jyou jeou jiow
ㄑㄧㄡ ch`iu chiou chyou ciou qiu chiou chyou cheou chiow
ㄐㄩㄥ chiung jiung jyung jyong jiong jiong jyong jeong jionq
ㄑㄩㄥ ch`iung chiung chyung cyong qiong chiong chyong cheong chionq
ㄓㄨㄛ cho juo jwo jhuo zhuo juo jwo juoo juoh
ㄔㄨㄛ ch`o chuo chwo chuo chuo chuo chwo chuoo chuoh
ㄓㄡ chou jou jou jhou zhou jou jour joou jow
ㄔㄡ ch`ou chou chou chou chou chou chour choou chow
ㄓㄨ chu ju ju jhu zhu ju jwu juu juh
ㄔㄨ ch`u chu chu chu chu chu chwu chuu chuh
ㄓㄨㄚ chua jua jwa jhua zhua jua jwa joa juah
ㄔㄨㄚ ch`ua chua chwa chua chua chua chuar chuaa chuah
ㄓㄨㄞ chuai juai jwai jhuai zhuai juai jwai joai juay
ㄔㄨㄞ ch`uai chuai chwai chuai chuai chuai chwai choai chuay
ㄓㄨㄢ chuan juan jwan jhuan zhuan juan jwan joan juann
ㄔㄨㄢ ch`uan chuan chwan chuan chuan chuan chwan choan chuann
ㄓㄨㄤ chuang juang jwang jhuang zhuang juang jwang joang juanq
ㄔㄨㄤ ch`uang chuang chwang chuang chuang chuang chwang choang chuanq
ㄓㄨㄟ chui juei jwei jhuei zhui juei jwei joei juey
ㄔㄨㄟ ch`ui chuei chwei chuei chui chuei chwei choei chuey
ㄓㄨㄣ chun juen jwen jhun zhun juen jwen joen juenn
ㄔㄨㄣ ch`un chuen chwen chun chun chuen chwen choen chuenn
ㄓㄨㄥ chung jung jung jhong zhong jong jorng joong jonq
ㄔㄨㄥ ch`ung chung chung chong chong chong chorng choong chonq
ㄐㄩ chü jiu jyu jyu ju jiu jyu jeu jiuh
ㄑㄩ ch`ü chiu chyu cyu qu chiu chyu cheu chiuh
ㄐㄩㄢ chüan jiuan jywan jyuan juan jiuan jyuan jeuan jiuann
ㄑㄩㄢ ch`üan chiuan chywan cyuan quan chiuan chyuan cheuan chiuann
ㄐㄩㄝ chüeh jiue jywe jyue jue jiue jyue jeue jiueh
ㄑㄩㄝ ch`üeh chiue chywe cyue que chiue chyue cheue chiueh
ㄐㄩㄣ chün jiun jyun jyun jun jiun jyun jeun jiunn
ㄑㄩㄣ ch`ün chiun chyun cyun qun chiun chyun cheun chiunn
ㄜ e e e e e e er ee eh
ㄟ ei ei ei ei ei ei eir eei ey
ㄣ en en en en en en ern een enn
ㄦ erh er er er er el erl eel ell
ㄈㄚ fa fa fa fa fa fa far faa fah
ㄈㄢ fan fan fan fan fan fan farn faan fann
ㄈㄤ fang fang fang fang fang fang farng faang fanq
ㄈㄟ fei fei fei fei fei fei feir feei fey
ㄈㄣ fen fen fen fen fen fen fern feen fenn
ㄈㄥ feng feng feng fong feng feng ferng feeng fenq
ㄈㄛ fo fo fwo fo fo fo for foo foh
ㄈㄡ fou fou fou fou fou fou four foou fow
ㄈㄨ fu fu fu fu fu fu fwu fuu fuh
ㄏㄚ ha ha ha ha ha ha har haa hah
ㄏㄞ hai hai hai hai hai hai hair hae hay
ㄏㄢ han han han han han han harn haan hann
ㄏㄤ hang hang hang hang hang hang harng haang hanq
ㄏㄠ hao hau hau hao hao hau haur hao haw
ㄏㄟ hei hei hei hei hei hei heir heei hey
ㄏㄣ hen hen hen hen hen hen hern heen henn
ㄏㄥ heng heng heng heng heng heng herng heeng henq
ㄏㄜ ho he he he he he her hee heh
ㄏㄡ hou hou hou hou hou hou hour hoou how
ㄒㄧ hsi shi syi si xi shi shyi shii shih
ㄒㄧㄚ hsia shia sya sia xia shia shya shea shiah
ㄒㄧㄤ hsiang shiang syang siang xiang shiang shyang sheang shianq
ㄒㄧㄠ hsiao shiau syau siao xiao shiau shyau sheau shiaw
ㄒㄧㄝ hsieh shie sye sie xie shie shye shiee shieh
ㄒㄧㄢ hsien shian syan sian xian shian shyan shean shiann
ㄒㄧㄣ hsin shin syin sin xin shin shyn shiin shinn
ㄒㄧㄥ hsing shing sying sing xing shing shyng shiing shinq
ㄒㄧㄡ hsiu shiou syou siou xiu shiou shyou sheou shiow
ㄒㄩㄥ hsiung shiung syung syong xiong shiong shyong sheong shionq
ㄒㄩ hsü shiu syu syu xu shiu shyu sheu shiuh
ㄒㄩㄢ hsüan shiuan sywan syuan xuan shiuan shyuan sheuan shiuann
ㄒㄩㄝ hsüeh shiue sywe syue xue shiue shyue sheue shiueh
ㄒㄩㄣ hsün shiun syun syun xun shiun shyun sheun shiunn
ㄏㄨ hu hu hu hu hu hu hwu huu huh
ㄏㄨㄚ hua hua hwa hua hua hua hwa hoa huah
ㄏㄨㄞ huai huai hwai huai huai huai hwai hoai huay
ㄏㄨㄢ huan huan hwan huan huan huan hwan hoan huann
ㄏㄨㄤ huang huang hwang huang huang huang hwang hoang huanq
ㄏㄨㄟ hui huei hwei huei hui huei hwei hoei huey
ㄏㄨㄣ hun huen hwen hun hun huen hwen hoen huenn
ㄏㄨㄥ hung hung hung hong hong hong horng hoong honq
ㄏㄨㄛ huo huo hwo huo huo huo hwo huoo huoh
ㄧ i yi yi yi yi i yi yii yih
ㄖㄢ jan ran ran ran ran rhan ran raan rann
ㄖㄤ jang rang rang rang rang rhang rang raang ranq
ㄖㄠ jao rau rau rao rao rhau rau rao raw
ㄖㄜ je re re re re rhe re ree reh
ㄖㄣ jen ren ren ren ren rhen ren reen renn
ㄖㄥ jeng reng reng reng reng rheng reng reeng renq
ㄖ jih r r rih ri rhy ry ryy ryh
ㄖㄨㄛ jo ruo rwo ruo ruo rhuo ruo ruoo ruoh
ㄖㄡ jou rou rou rou rou rhou rou roou row
ㄖㄨ ju ru ru ru ru rhu ru ruu ruh
ㄖㄨㄢ juan ruan rwan ruan ruan rhuan ruan roan ruann
ㄖㄨㄟ jui ruei rwei ruei rui rhuei ruei roei ruey
ㄖㄨㄣ jun ruen rwun run run rhuen ruen roen ruenn
ㄖㄨㄥ jung rung rung rong rong rhong rong roong ronq
ㄍㄚ ka ga ga ga ga ga gar gaa gah
ㄎㄚ k`a ka ka ka ka ka kar kaa kah
ㄍㄞ kai gai gai gai gai gai gair gae gay
ㄎㄞ k`ai kai kai kai kai kai kair kae kay
ㄍㄢ kan gan gan gan gan gan garn gaan gann
ㄎㄢ k`an kan kan kan kan kan karn kaan kann
ㄍㄤ kang gang gang gang gang gang garng gaang ganq
ㄎㄤ k`ang kang kang kang kang kang karng kaang kanq
ㄍㄠ kao gau gau gao gao gau gaur gao gaw
ㄎㄠ k`ao kau kau kao kao kau kaur kao kaw
ㄍㄟ kei gei gei gei gei gei geir geei gey
ㄍㄣ ken gen gen gen gen gen gern geen genn
ㄎㄣ k`en ken ken ken ken ken kern keen kenn
ㄍㄥ keng geng geng geng geng geng gerng geeng genq
ㄎㄥ k`eng keng keng keng keng keng kerng keeng kenq
ㄍㄜ ko ge ge ge ge ge ger gee geh
ㄎㄜ k`o ke ke ke ke ke ker kee keh
ㄍㄡ kou gou gou gou gou gou gour goou gow
ㄎㄡ k`ou kou kou kou kou kou kour koou kow
ㄍㄨ ku gu gu gu gu gu gwu guu guh
ㄎㄨ k`u ku ku ku ku ku kwu kuu kuh
ㄍㄨㄚ kua gua gwa gua gua gua gwa goa guah
ㄎㄨㄚ k`ua kua kwa kua kua kua kwa koa kuah
ㄍㄨㄞ kuai guai gwai guai guai guai gwai goai guay
ㄎㄨㄞ k`uai kuai kwai kuai kuai kuai kwai koai kuay
ㄍㄨㄢ kuan guan gwan guan guan guan gwan goan guann
ㄎㄨㄢ k`uan kuan kwan kuan kuan kuan kwan koan kuann
ㄍㄨㄤ kuang guang gwang guang guang guang gwang goang guanq
ㄎㄨㄤ k`uang kuang kwang kuang kuang kuang kwang koang kuanq
ㄍㄨㄟ kuei guei gwei guei gui guei gwei goei guey
ㄎㄨㄟ k`uei kuei kwei kuei kui kuei kwei koei kuey
ㄍㄨㄣ kun guen gwun gun gun guen gwen goen guenn
ㄎㄨㄣ k`un kuen kwen kun kun kuen kwen koen kuenn
ㄍㄨㄥ kung gung gung gong gong gong gorng goong gonq
ㄎㄨㄥ k`ung kung kung kong kong kong korng koong konq
ㄍㄨㄛ kuo guo gwo guo guo guo gwo guoo guoh
ㄎㄨㄛ k`uo kuo kwo kuo kuo kuo kwo kuoo kuoh
ㄌㄚ la la la la la lha la laa lah
ㄌㄞ lai lai lai lai lai lhai lai lae lay
ㄌㄢ lan lan lan lan lan lhan lan laan lann
ㄌㄤ lang lang lang lang lang lhang lang laang lanq
ㄌㄠ lao lau lau lao lao lhau lau lao law
ㄌㄜ le le le le le lhe le lee leh
ㄌㄟ lei lei lei lei lei lhei lei leei ley
ㄌㄥ leng leng leng leng leng lheng leng leeng lenq
ㄌㄧ li li li li li lhi li lii lih
ㄌㄧㄚ lia lia lya lia lia lhia lia lea liah
ㄌㄧㄤ liang liang lyang liang liang lhiang liang leang lianq
ㄌㄧㄠ liao liau lyau liao liao lhiau liau leau liaw
ㄌㄧㄝ lieh lie lye lie lie lhie lie liee lieh
ㄌㄧㄢ lien lian lyan lian lian lhian lian lean liann
ㄌㄧㄣ lin lin lin lin lin lhin lin liin linn
ㄌㄧㄥ ling ling ling ling ling lhing ling liing linq
ㄌㄧㄡ liu liou lyou liou liu lhiou liou leou liow
ㄌㄛ lo lo lo lo lo lo lor loo loh
ㄌㄨㄛ lo luo lwo luo luo lhuo luo luoo luoh
ㄌㄡ lou lou lou lou lou lhou lou loou low
ㄌㄨ lu lu lu lu lu lhu lu luu luh
ㄌㄨㄢ luan luan lwan luan luan lhuan luan loan luann
ㄌㄨㄣ lun luen lwun lun lun lhuen luen loen luenn
ㄌㄨㄥ lung lung lung long long lhong long loong lonq
ㄌㄩ lü liu lyu lyu lü lhiu liu leu liuh
ㄌㄩㄝ lüeh liue lywe lyue lüe lhiue liue leue liueh
ㄌㄩㄣ lün liun lyun lyun lün lhiun liun leun liunn
ㄇㄚ ma ma ma ma ma mha ma maa mah
ㄇㄞ mai mai mai mai mai mhai mai mae may
ㄇㄢ man man man man man mhan man maan mann
ㄇㄤ mang mang mang mang mang mhang mang maang manq
ㄇㄠ mao mau mau mao mao mhau mau mao maw
ㄇㄜ me me me me me me mer mee meh
ㄇㄟ mei mei mei mei mei mhei mei meei mey
ㄇㄣ men men men men men mhen men meen menn
ㄇㄥ meng meng meng meng meng mheng meng meeng menq
ㄇㄧ mi mi mi mi mi mhi mi mii mih
ㄇㄧㄠ miao miau myau miao miao mhiau miau meau miaw
ㄇㄧㄝ mieh mie mye mie mie mhie mie miee mieh
ㄇㄧㄢ mien mian myan mian mian mhian mian mean miann
ㄇㄧㄣ min min min min min mhin min miin minn
ㄇㄧㄥ ming ming ming ming ming mhing ming miing minq
ㄇㄧㄡ miu miou myou miou miu mhiou miou meou miow
ㄇㄛ mo mo mwo mo mo mho mo moo moh
ㄇㄡ mou mou mou mou mou mhou mou moou mow
ㄇㄨ mu mu mu mu mu mhu mu muu muh
ㄋㄚ na na na na na nha na naa nah
ㄋㄞ nai nai nai nai nai nhai nai nae nay
ㄋㄢ nan nan nan nan nan nhan nan naan nann
ㄋㄤ nang nang nang nang nang nhang nang naang nanq
ㄋㄠ nao nau nau nao nao nhau nau nao naw
ㄋㄜ ne ne ne ne ne nhe ne nee neh
ㄋㄟ nei nei nei nei nei nhei nei neei ney
ㄋㄣ nen nen nen nen nen nhen nen neen nenn
ㄋㄥ neng neng neng neng neng nheng neng neeng nenq
ㄋㄧ ni ni ni ni ni nhi ni nii nih
ㄋㄧㄚ nia nia nya nia nia nia niar niaa niah
ㄋㄧㄤ niang niang nyang niang niang nhiang niang neang nianq
ㄋㄧㄠ niao niau nyau niao niao nhiau niau neau niaw
ㄋㄧㄝ nieh nie nye nie nie nhie nie niee nieh
ㄋㄧㄢ nien nian nyan nian nian nhian nian nean niann
ㄋㄧㄣ nin nin nin nin nin nhin nin niin ninn
ㄋㄧㄥ ning ning ning ning ning nhing ning niing ninq
ㄋㄧㄡ niu niou nyou niou niu nhiou niou neou niow
ㄋㄨㄛ no nuo nwo nuo nuo nhuo nuo nuoo nuoh
ㄋㄡ nou nou nou nou nou nhou nou noou now
ㄋㄨ nu nu nu nu nu nhu nu nuu nuh
ㄋㄨㄢ nuan nuan nwan nuan nuan nhuan nuan noan nuann
ㄋㄨㄣ nun nuen nwen nun nun nhuen nuen noen nuenn
ㄋㄨㄥ nung nung nung nong nong nhong nong noong nonq
ㄋㄩ nü niu nyu nyu nü nhiu niu neu niuh
ㄋㄩㄝ nüeh niue nywe nyue nüe nhiue niue neue niueh
ㄡ ou ou ou ou ou ou our oou ow
ㄅㄚ pa ba ba ba ba ba bar baa bah
ㄆㄚ p`a pa pa pa pa pa par paa pah
ㄅㄞ pai bai bai bai bai bai bair bae bay
ㄆㄞ p`ai pai pai pai pai pai pair pae pay
ㄅㄢ pan ban ban ban ban ban barn baan bann
ㄆㄢ p`an pan pan pan pan pan parn paan pann
ㄅㄤ pang bang bang bang bang bang barng baang banq
ㄆㄤ p`ang pang pang pang pang pang parng paang
