奧塞梯語

奧塞梯語（奧塞梯語：Ирон ӕвзаг，Iron ævzag或Иронау，Ironauу，俄語：Осетинский язык），奧塞梯人的語言，屬印歐語系—伊朗語族，是一種通行於俄羅斯及喬治亞邊界、高加索山區的一種語言。目前使用人口大約有50萬，其中60%居住在俄羅斯的北奧塞梯，15%居住在喬治亞的南奧塞梯。

奧塞梯語與Tati語及Talyshi都是伊朗語族的主要語言，它在高加索地區有相當數量的使用人口。

相傳奧塞梯語起源於薩爾馬提亞語。

基本介紹

• 中文名：奧塞梯語
• 外文名：奧塞梯語：Ирон ӕвзаг, Iron ævzag 
• 語系：印歐語系—伊朗語族
• 語言人口：50萬人

語音系統

奧塞梯語有7個元音：

	前元音	央元音	後元音
閉元音	и /i/	ы /ɨ/	у /u/
中元音	е /e/	æ /ə/	о /o/
開元音		а /a/

奧塞梯語有26個輔音：

		唇音	唇齒音	齒音/齒齦音	後齒齦音/硬顎音		軟顎音		小舌音
							普通音	唇音化	普通音	唇音化
塞音	濁音	б /b/		д /d/			г /ɡ/	гу /ɡʷ/
	清音	п /p/		т /t/			к /k/	ку /kʷ/	хъ /q/	хъу /qʷ/
	噴音	пъ /pʼ/		тъ /tʼ/			къ /kʼ/	къу /kʷʼ/
塞擦音	濁音				дз /dz/	дж /dʒ/
	清音				ц /ts/	ч /tʃ/
	噴音				цъ /tsʼ/	чъ /tʃʼ/
擦音	濁音		в /v/	з /z/					гъ /ʁ/
	清音		ф /f/	с /s/					х /χ/	ху /χʷ/
鼻音		м /m/		н /n/
邊音				л /l/
R音				р /r/
通音					й /j/			у /w/

字母

奧塞梯語總共有35個音素：26個輔音、7個元音和2個雙元音。古代，奧塞梯語曾採用希臘字母拼寫，現代則使用一套改良過的西里爾字母。不過奧塞梯語在從土耳其獨立到史達林在蘇聯執政這段時間內採用土耳其式拉丁字母來書寫。

奧塞梯語西里爾字母的特點是字母的分工比土耳其式拉丁字母更精細。其中常用的元音字母“ӕ/Ӕ”（æ的西里爾版本）更是奧塞梯語所獨有。

以下是奧塞梯語使用西里爾字母、拉丁字母，和喬治亞字母之對照表：

現代西里爾字母（從1937年開始）

括弧內之拼音法為非官方語音使用法。

現代西里爾字母
字母	А	Ӕ	Б	В	Г	(Гу)	Гъ	(Гъу)	Д	Дж
	a	ӕ	б	в	г	(гу)	гъ	(гъу)	д	дж
IPA	/a/	/ə/	/b/	/v/	/ɡ/	/ɡʷ/	/ʁ/	/ʁʷ/	/d/	/d͡ʒ/
字母	Дз	Е	З	И	Й	К	(Ку)	Къ	(Къу)	Л
	дз	е	з	и	й	к	(ку)	къ	(къу)	л
IPA	/d͡z/	/e/	/z~ʒ/	/i/	/j/	/k/	/kʷ/	/kʼ/	/kʷʼ/	/l/
字母	М	Н	О	П	Пъ	Р	С	Т	Тъ	У
	м	н	о	п	пъ	р	с	т	тъ	у
IPA	/m/	/n/	/o/	/p/	/pʼ/	/r/	/s~ʃ/	/t/	/tʼ/	/u,w/
字母	Ф	Х	(Ху)	Хъ	(Хъу)	Ц	Цъ	Ч	Чъ	Ы
	ф	х	(ху)	хъ	(хъу)	ц	цъ	ч	чъ	ы
IPA	/f/	/χ/	/χʷ/	/q/	/qʷ/	/t͡s/	/t͡sʼ/	/t͡ʃ/	/t͡ʃʼ/	/ɨ/

拉丁字母 (1923年-1937年)

拉丁字母
字母	A	Æ	B	C	Ch	Č	Čh	D	Dz	Dž
	a	æ	b	c	ch	č	čh	d	dz	dž
IPA	/a/	/ə/	/b/	/ts/	/tsʼ/	/t͡ʃ/	/t͡ʃʼ/	/d/	/d͡z/	/d͡ʒ/
字母	E	F	G	Gu	H	Hu	I	J	K	Ku
	e	f	g	gu	h	hu	i	j	k	ku
IPA	/e/	/f/	/ɡ/	/ɡʷ/	/ʁ/	/ʁʷ/	/i/	/j/	/k/	/kʷ/
字母	Kh	Khu	L	M	N	O	P	Ph	Q	Qu
	kh	khu	l	m	n	o	p	ph	q	qu
IPA	/kʼ/	/kʷʼ/	/l/	/m/	/n/	/o/	/p/	/pʼ/	/q/	/qʷ/
字母	R	S	T	Th	U	V	X	Xu	Y	Z
	r	s	t	th	u	v	x	xu	y	z
IPA	/r/	/s~ʃ/	/t/	/tʼ/	/u,w/	/v/	/χ/	/χʷ/	/ɨ/	/z~ʒ/

喬治亞字母

括弧內之拼音法為非官方語音使用法。

喬治亞字母
字母	ა	ჷ	ბ	З	გ	(Гу)	ღ	(Гъу)	დ	ჯ
	a	ӕ	б	в	г	(гу)	гъ	(гъу)	д	дж
IPA	/a/	/ə/	/b/	/v/	/ɡ/	/ɡʷ/	/ʁ/	/ʁʷ/	/d/	/d͡ʒ/
字母	ძ	ე	ზ~ჟ	ი	ჲ	ქ	(Ку)	კ	(Къу)	ლ
	дз	е	з	и	й	к	(ку)	къ	(къу)	л
IPA	/d͡z/	/e/	/z~ʒ/	/i/	/j/	/k/	/kʷ/	/kʼ/	/kʷʼ/	/l/
字母	მ	ნ	ო	ფ	პ	რ	ს~შ	თ	ტ	უ
	м	н	о	п	пъ	р	с	т	тъ	у
IPA	/m/	/n/	/o/	/p/	/pʼ/	/r/	/s~ʃ/	/t/	/tʼ/	/u,w/
字母	ჶ	ხ	(Ху)	ყ	(Хъу)	ც	წ	ჩ	ჭ	Ы
	ф	х	(ху)	хъ	(хъу)	ц	цъ	ч	чъ	ы
IPA	/f/	/χ/	/χʷ/	/q/	/qʷ/	/t͡s/	/t͡sʼ/	/t͡ʃ/	/t͡ʃʼ/	/ɨ/

方言

奧塞梯語有兩種主要方言：伊龍方言（Iron）及迪戈爾方言（Digor）。伊龍方言使用人口達六分之五。季戈爾方言在12世紀以前曾是主要方言，但之後被伊龍方言取代。此外，還有第三大方言傑西克方言（Jassic），曾在匈牙利境內使用。

奧塞梯語的書面語以伊龍方言為基礎。

方言比較表

伊龍方言	迪戈爾方言	中文
Салам!	Салам!	嗨！
Куыд у?	Куд æй?	你好嗎？
Хорз.	Хуарз.	還好。
Чи дæ уарзы?	Ка дæ уарзуй?	誰愛你呢？
Дæ фыд кæм и?	Дæ фидæ кæми ’й?	你父親在哪兒？
Цы кæныс?	Ци кæнис? [chi kænis]	你怎么呢？
Ме ’мбалимæ рацу-бацу кæнын.	Ме ’нбали хæццæ рацо-бацо кæнун. [ц= 俄語：ц]	和朋友去溜一溜。
Стыр Хуыцауы хорзæх нæ уæд!	Устур Хуцауи хуæрзæнхæ нæ уæд!	咱們來感激偉大神祇的恩典！

印歐語系

底下列出奧塞梯語和一些普通印歐語系同源詞比較表：

中文	火	月份	新的	母親	姐妹	夜晚
奧塞梯語	арт; (art)	мæй; (mæj)	нæуæг; (næwæg)	мад; (mad)	хо; (xo)	æхсæв; (æxsæv)
梵語	agni/atar	māsa	nava	matar	svasā	rātri
庫爾德語	agir	mang	nu	mak/daik	xoşk	şev
普什圖語	اور; (or)	مياشت; (mjāšt)	نوى; (nəwai)	مور; (mōr）	خور; (xōr)	شپه; (špa)
波斯語	آتش; (ātaš)	ماه; (māh)	نو; (now)	مادر; (mādar)	خواهر; (xāhar)	شب; (šab)
印地語	āg	mahīna	nayā	mā	behn	rāt
英語	fire	month	new	mother	sister	night
德語	Feuer	Monat	neu	Mutter	Schwester	Nacht
拉丁語	ignis	mēnsis	novus	māter	soror	nox
法語	feu	mois	nouveau	mère	sœur	nuit
義大利語	fuoco	mese	nuovo	madre	sorella	notte
西班牙語	fuego	mes	nuevo	madre	hermana	noche
加泰羅尼亞語	foc	mes	nou	mare	germana	nit
羅馬尼亞語	foc	luna	nou	mamă	soră	noapte
希臘語	φωτιά; (fotiá)	μήνας; (minas)	νέος; (neos)	μητέρα; (mitera)	αδελφή; (adhelfi)	νύχτα; (nihta)
立陶宛語	ugnis	mėnuo	naujas	motina	sesuo	naktis
保加利亞語	огън; (ogən)	месец; (mesets)	нов; (nov)	майка; (maika)	сестра; (sestra)	нощ; (nosht)
俄語	огонь; (ogón’)	месяц; (miesyats)	новый; (novyi)	мать; (mat')	сестра; (siestra)	ночь; (noch)

中文	鼻子	三	紅	黃	綠	狼
奧塞梯語	фындз; (fyndz)	æртæ; (ærtæ)	сырх; (syrx)	бур; (bur)	цъæх; (ts'æx)	бирæгъ; (biræh)
梵語	nāsa	traya	rudhira	peeta		vrkis
庫爾德語	difn/lut	sê	sor	zer	kesk/şîn	gurg
普什圖語	پوزه; (pōza)	درې; (drē)	سور; (sur)	ژړ; (žəṛ)	شين; (šin)	لېوه; (lewə)
波斯語	بینی / پوزه; (poze / bini)	سه; (se)	سرخ; (sorx)	بور/ زرد; (zard / bur)	سبز; (sabz)	گرگ; (gorg)
印地語	nāk	tīn	lāl	pīlā	harā	bheyrryā
英語	nose	three	red	yellow	green	wolf
德語	Nase	drei	rot	gelb	grün	Wolf
拉丁語	nasus	trēs	ruber	flāvus, gilvus	viridis	lupus
法語	nez	trois	rouge	jaune	vert	loup
義大利語	naso	tre	rosso	giallo	verde	lupo
西班牙語	nariz	tres	rojo	amarillo	verde	lobo
加泰羅尼亞語	nas	tres	roig / vermell	groc	verd	llop
羅馬尼亞語	nas	trei	roşu	galben	verde	lup
希臘語	μύτη; (miti)	τρία; (tria)	ερυθρός; (erithros)	κίτρινος; (kitrinos)	πράσσινος; (prassinos)	λύκος; (likos)
立陶宛語	nosis	trys	raudona	geltona	žalias	vilkas
保加利亞語	нос; (nos)	три; (tri)	червен; (cherven)	жълт; (zhəlt)	зелен; (zelen)	вълк; (vəlk)
俄語	нос; (nos)	три; (tri)	красный, рыжий; (krasnyi, ryzhyi)	жёлтый; (zholtyi)	зелёный; (zielionyi)	волк; (volk)

日常用語

英語	奧塞梯語
Welcome	Æгас нæм цу цæут; (Ægas næm cu cæut)
Hello (General greeting)	Арфæ (Arfæ); Салам (Salam) - inf; Æгас цæут (Ægas cæut)
Hello(on phone)
How are you?	Куыд дӕ стут?; (Kuyd dæ stut?); Куыд цæрут?; (Kuyd cærut?)
Reply to 'How are you?'	Тынг дзӕбӕх. Сымах та?; (Tyng dzæbæh. Synax ta?); Бузныг, хорз. Сымах та?; (Buznyg, xorz. Synax ta?)
Long time no see
What's your name?	Дæ ном куыд у?; (Dæ nom kuyd?)
My name is ...	Мæ ном хуыйны ...; (Mæ nom xuyjny ...)
Where are you from?
I'm from ...	Æз дæн ...; (Æz dæn ...)
Pleased to meet you	Æхсызгон мын у уемæ базонгæ уын; (Æxcyzgon myn u uemæ bazongæ uyn); Æхсызгон мын у демæ базонгæ уын; (Æxcyzgon myn u demæ bazongæ uyn)
Good morning; (Morning greeting)	Дæ уæ райсом хорз (Dæ uæ rajsom xorz)
Good afternoon; (Afternoon greeting)	Дæ уæ бон хорз (Dæ uæ bon xorz)
Good evening; (Evening greeting)	Дæ уæ изæр хорз (Dæ uæ izær xorz)
Good night	Хæрзæхсæвтæ кæ раут; (Xærzæxsævtæ kæ raut)
Goodbye; (Parting phrases)	Фенынмæ (Fenynmæ)
Good luck!	Уæлахиз у! (Uælaxiz u!); Дзæбæх ут! (Dzæbæx ut!)
Cheers! Good Health!; (Toasts used when drinking)	Уæ дæ цæрæнбоны тыххæй!; (Uæ dæ cærænbony tyxxæj!)
Have a nice day
Bon appetit /; Have a nice meal
Bon voyage /; Have a good journey	Фæндараст (Fændarast); Дæ фæндаг раст! (Dæ fændag rast!)
Yes	О (o)
No	Нæ. (Næ)
Maybe
I don't know
I understand	Æз уæ æмбарын (Æz uæ æmbaryn)
I don't understand	Æз уæ æмбарын нe 'мбарын; (Æz uæ æmbaryn ne 'mbaryn)
Please speak more slowly	Табуафси сындæгдæр дзур; (Tabuafsi syndægdær dzur); Уæ хорзæхæй, сындæгдæр дзурут; (Uæ xorzæxæj syndægdær dzurut)
Please say that again	Иу хатт-ма йæ зæгъут, уæ хорзæхæй; (Iu xatt-ma jæ zæhut, uæ xorzæxæj)
Please write it down	Ныффыссут, уæ хорзæхæй; (Nyffyssut, uæ xorzæxæj)
Do you speak English?	Сымах уырыссагау англисагау?; (Symax uyrysagau anglisagau?)
Do you speakOssetian?	Сымах ирон ӕвзаг дзурут зонут?; (Symax iron ævzar dzurut zonut?); Иронау дзурыс? (Ironau dzurys?)
Yes, a little; (reply to 'Do you speak ...?')
Speak to me inOssetian
How do you say ... in Ossetian?
Excuse me	Бахатыр кæнут (Baxatyr kænut)
How much is this?	Цас у уый аргъ? (Cas u uyj arh?)
Sorry	Бахатыр кæнут (Baxatyr kænut)
Please	Табуафси (Tabuafsi)
Thank you	Бузныг (Buznyg); Арфæгонд у ут (Arfægond u ut); Стыр бузныг дын уын (Styr buznyg)
Reply to thank you	Ницы кæны (Nicy kæny); Ницы кæны, арфæйы аккаг нæу; (Nicy kæny, arfæjy akkag næu)
Where's the toilet?
This gentleman will pay for everything
This lady will pay for everything
Would you like to dance with me?	Бар мын раттут уемæ акафынæн?; (Bar myn rattut uemæ akafynæn?)
Do you come here often?
I miss you
I love you	Æз дæ уарзын (Äz dä uarzyn)
Get well soon
Go away!
Leave me alone!
Help!
Fire!
Stop!
Call the police!
Christmas and New Year greetings	Ног азы хорзæх дæ уæд; (Nog azy xorzæx dæ uæd) -Happy New Year
Easter greetings
Birthday greetings	Арфæ дын кæнын дæ райгуырæн бон; (Arfæ dyn kænyn dæ rajguyræn bon)
One language is never enough
My hovercraft is full of eels; Why this phrase?